چشم خدا

دست نوشته های دینی و سیاسی و اجتماعی من

دست نوشته های دینی و سیاسی و اجتماعی من

چشم خدا

گفت می خواهم بدانم کیستی
گفتمش آقای من سید علی است

بایگانی
آخرین نظرات
  • ۲۴ ارديبهشت ۰۲، ۱۸:۴۴ - اندیشکده اریحا
    طیب الله

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «عقل» ثبت شده است

28ـ عجب سفره ای خدا انداخته

از میان کارهایی که در دین ما مستحب یا واجب شمرده شده­اند، بسیاری از کارها را عقل می­فهمد و پیش از این که قرآن یا معصومین به آن فرمان دهند، خودْ به آن حکم می­کند. به عبارت دقیق­تر چون عقل به آن حکم می­کند، واجب شمرده شده است.

عقل و سرشت انسان، پیش از این که وحی به گوشش بخورد و از آموزه­های دین، بهره­مند گردد، راستی و عدالت و ادب و گشاده­دستی و دست­گیری از دیگران را دوست دارد و خوب می­داند، و از سوی دیگر از ستم و بخل و بدخلقی و دروغ و تکبر و بسیاری از کارها و صفات ناپسند دیگر بیزار و متنفر است.

از همین رو، ممکن است کسی دین نداشته باشد و خدا و پیغمبری نشناسد، اما با ادب و سخاوتمند باشد و پا روی هنجارهای اجتماعی نگذارد. و باز می­توان فهمید که مراعات کردن این اصول و اخلاقی و عرفی، اگر چه خوب، بلکه واجب است، اما چندان کمالی را دلالت نمی­کنند، چرا که از بی­دین و خدانشناس، بلکه خداستیز هم بر می­آید. بسیاری از این دست کارها از این جهت مهم­اند که ترکشان خیلی بد است، نه این که اگر کسی انجامشان داد، انسان والا و باارزشی است.

مثال واضح و روشن آن، لباس پوشیدن است که در دین ما واجب شمرده شده است، اما اهمیتش یک­طرفی است؛ یعنی اگر کسی رعایت نکند و کاملا برهنه وارد خیابان شود، خیلی کار بدی کرده است، اما کسی که شلواری پا کند و پیراهنی بپوشد ـ همان کاری که همه می­کنند ـ خیلی کار باارزشی نکرده است و این را نمی­توان جزء فضائل و مناقبش دانست.

آن چه ارزش است، بندگی خداست، و هر کاری به اندازه­ی عیار بندگی­اش ارزش دارد.

عمل عبادی ارتباطی میان بنده و خداست، که تنها از خداآشنایان و خداترسان برمی­آید. و از نشانه­هایش این است که اثری از ذوق و سلیقه­ی انسان در آن نیست. زیبایی­اش هم از همین رو است.

و در این میان «حج» جای خود را دارد.

حج، عملی است که چند و چونش را نمی­توان با عقل دریافت. در حج، مسلمانان به دعوت خدایشان لبیک می­گویند و راهی شهر مکه می­شوند. آنجا مهمان خدا می­شوند و قرار است خدا میزبانشان باشد. اما خداست دیگر. خودش گفته است که مانندی ندارد، لابد مهمانی­اش هم شبیه هیچ بزمی نیست. واقعا هم نیست؛ نه در آن مهمانی رمضانش که مهمانانش باید گرسنگی بکشند و تاب بیاورند، و نه در این مهمانی حج که چه کارهایی را که مهمانانش باید بکنند و چه­ها که نباید بکنند.

در این مهمانی باشکوه گویا میزبان، بزرگ و کوچک و غنی و فقیر و حتی عالم و جاهل و مرجع تقلید و رهبر و امام و پیامبر هم نمی­شناسد؛ اگر چه هر یک به اندازه­ی خاصی و نه به یک اندازه نزد میزبان احترام دارند، اما در آغاز با همه یک­جور برخورد می­کند؛ همه باید لباس واحدی بپوشند و هر چه برای خود دوخته­اند، کنار بگذارند. این اولین برخورد میزبان با مهمانان است که اگر میزبان دیگری بود، همه آن را توهین می­خواندند و از همان جا که آمده بودند، برمی­گشتند.

جمله­هایی که میزبانان سخاوت­مند و مهربان، زیاد به مهمان­شان می­گویند، عباراتی مانند «اختیار دارید، اینجا خانه­ی شماست، هر جور راحتید، همان جور بشینید» است. و اتفاقا میزبان ما در این مهمانی، اصلا چنین اخلاقی ندارد. در این مهمانی، همه چیز اجباری است. طواف، برای پیر و جوان، هفت دور است، و مهمان اختیار ندارد که یک دور اضافه کند، یا یک دور کم کند. همه­ی اعمال حج، چه سعی میان صفا و مروه، چه وقوف در عرفات و مشعر و منا و چه رمی جمرات، همهْ چنین­اند. همه­ی اینها اعمالی مبهم­اند که نمی­توان با منطقی بشری یا تشریفات مهمان­داری، آنها را فهمید و تحلیل کرد.

و جالب اینجاست که در پایان این مهمانی، میزبان به مردان فرمان می­دهد که سر خود را بتراشند؛ درست همان کاری که با سربازان و زندانیان می­کنند...

اما شگفت آن که مهمانان که از پیش، از ماجرای این مهمانی خبر دارند و با اخلاق میزبانشان آشنایند، با شوق و اشک و نذر و دعا خود را به مکه می­رسانند و برای حضور در این مهمانی سر و دست می­شکنند. برای چی؟

اجازه دهید، تعبیر میزبان را کنار بگذارم و فاش، از او سخن بگویم. چون پاسخ این همه پرسش و پیچیدگی اوست. این مهمانی با همه­ی سختی­ها و ابهام­هایش به خاطر این زیبا و دل­کش است که میزبان، خدا است و مهمان، بنده­های او.

حج مهمانی باشکوهی است که در آن خدا، سفره­ای پر از بندگی برای مهمانانش آماده ساخته است.

خدا بهترین میزبان است، چون هیچ چیزی بهتر از بندگی، کام بنده را شیرین و تمام وجودش را سرمست نمی­کند. اگر چیزی گواراتر از بندگی، برای بندگان وجود داشت، خداوند همان را عرضه می­کرد و سر سفره­اش می­گذاشت.

سرشت انسان به گونه­ای ریخته شده است که هر چه بیشتر عظمت خدا را درک کند و حقارت و ناچیزی خود در برابر خدا را احساس کند، بیشتر لذت می­برد و هر اندازه که در زندگی­اش امر خدا، محور باشد، آرامش بیشتری خواهد داشت، و حج، بهترین فرصت، برای تجربه­ی این احساس و اثبات این مدعا است.

خدای من، مرا هم روزی دعوت کن.  

 

8ـ نخبه سیاسی است، اما شبیه دیوانه ها رفتار می کند

ما انسان­ها که از نعمت عقل برخوردار هستیم، معمولا در مسائل نظری و به هنگام تصمیم­­گیری به سراغ عقل می­رویم و از آن برای حل مشکلات و انجام کارهای فنی و تصمیم­گیری بین دو راهی­های زندگی بهره می­گیریم. بیشتر چنین به نظر می­رسد که در کارهای طبیعی و بی­نیاز به فکر، عقل کارایی ندارد و بود و نبود عقل در این گونه کارها تأثیرگذار نیست.

اما این دیدگاه درست نیست. من معتقدم که گستره­ی تأثیر عقل بر کارهای انسان بیش از کارهای فنی و اندیشه­های نظری او است. برای ثابت شدن این مدعا کافی است که رفتار یک بیمار روانی را با رفتار خودتان مقایسه کنید. خواهید دید که یک بیمار روانی حتی در راه رفتن و حرف زدن و خندیدن و گریه­کردن هم با انسان­های دیگر فرق دارد. این حقیقت نشان می­دهد که عقل و تعقل، بر روند حرکات ساده­ی ما چون راه رفتن و خندیدن هم تأثیر گذار است...

شاید تا کنون افکاری از این دست به ذهن شما خطور کرده است که شخصیت­هایی که روزی از یاران نزدیک امام (قدس سره) بوده­اند، تجربه­ی سال­های سال فعالیت سیاسی دارند­، سابقه­ی طولانی مبارزه با رژیم شاه دارند و برخی از آنها به حد اجتهاد رسیده و حتی رساله­ای نیز چاپ کرده­اند، چطور می­شود که به جایی می­رسند که گفتار و نوشتار و کردارشان دربست در خدمت اسرائیل و امریکا می­شود؟!

این چه سری است که بسیاری از ما جوانان و نوجوانان ناآگاه و بی­تجربه در مسائل سیاسی، بسیاری از حقائق را بدون هیچ نیازی به تأمل و تفکر، به روشنی خورشید در برابر چشم خود می­بینیم، اما دیدگان آنها از دیدن این حقائق نابیناست؟

در حوادث بعد از انتخابات، برخی از شیوخ و سادات اصلاحات، به نتیجه­ی انتخابات اعتراض داشتند و انگ تقلب به آن چسباندند. خیلی خوب؛ اما این ادعای تخیلی هر چقدر هم که زور داشته باشد، جز این که دولت آقای احمدی­نژاد را نامشروع بداند و شورای نگهبان را خائن بپندارد و قوه­ی قضائیه را غیر قاطع انگارد، کار دیگری از آن برنمی­آید.

اما سؤال من اینجاست که چطور می­شود یک مسلمان و شیعه­ای که دوران امام خمینی کبیر را درک کرده و ادعا می­کند که پیرو اوست، تنها با همین دیدگاه و اشکال به جایی برسد که شعارهای روز قدس را تحریف کند و کاری کند که راه­پیمایی روز قدسش خنده بر لبان مسئولین اسرائیل بکارد؟!

چطور می­شود که یک سیاسی پیرو امام! تنها چند ماه پس از جنگ غزه، با تحلیل­های بسیار پیچیده و خردمندانه­اش! به این نتیجه برسد که دیگر شعار «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر امریکا» به صلاح نیست؟!

چطور می­شود که یک دلسوز نظام و پیرو امام! تمام هم و دل­مشغولی چندین هفته­ی او، پیدا کردن مدرک و دلیلی برای تثبیت تهمت تجاوز به زندانیان جمهوری اسلامی باشد؟   

راز همه­ی این سؤالهای واقعا سخت اینجاست که این آقایان، دیروز به ولایت امام، ایمان داشتند، اما امروز هیچ اثری از ایمانشان به ولایت مقام معظم رهبری (دام ظله) نیست. ایمان به رهبر واقعی، نقش همان عقل را برای انسان ایفا می­کند.، که حتی ناخودآگاه در کارهای ساده­ی انسان نیز تأثیرگذار است. کسی که از نعمت ولایت بی­بهره است، علامه­ی دهر هم که باشد، کارش به این جاها خواهد کشید. وگر نه صد سال هم که انسان اختلاف دیدگاه داشته باشد و سلیقه­اش با گروه حاکم جور نیاید، به چنین نتیجه­هایی نخواهد رسید.