18ـ نماز هم می تواند بدآموزی داشته باشد، مواظب باش

برای هر یک از ما بارها اتفاق افتاده است که مهمانی به خانه ما بیاید، اما حوصله مهمان داری نداشته باشیم. بارها پیش آمده است که دوستی یا بزرگی بخواهد با ما صحبت کند و ما هیچ علاقه ای به ادامه صحبت نداشته باشیم. گاهی اتفاق می افتد که در موقعیتی قرار می گیریم که باید لبخندی بزنیم، اما اصلا لبخندمان نمی آید....

چیزی که در این موقعیتها به فریادمان می رسد، ادب است؛ معمولا در چنین موقعیتهایی، بر خلاف میل و خواهش درونیمان، و به مقتضای ادب عمل می کنیم و به اصطلاح تو ذوق طرف مقابل نمی زنیم. ادب در چنین جاهایی بسیار لازم و ضروری است و هر چه ادب انسان بیشتر باشد، نشانه کمال شخصیت اوست، چرا که یک کودک یا یک حیوان از چنین برخوردهایی ناتوان است.

این روحیه در کیفیت ارتباط با خدا هم لازم است و رعایت آن آثار قشنگی دارد، چون همان طور که گاهی حال و حوصله صحبت کردن با انسانها را نداریم، متأسفانه در بسیاری از وقتها حوصله صحبت کردن با خدا را هم نداریم. اگر چه دلم نمی آمد این جمله را بنویسم ولی این یک واقعیتی است که گرفتار آنیم.

معمولا وقتی ما حال و حوصله نماز را نداشته باشیم، با سرعتی غیر مجاز آن را به جا می آوریم. با چنین نمازهایی گویا هوار می کشیم و فریاد می زنیم که آهای مردم! من حوصله نماز خواندن ندارم و هیچ لذتی از صحبت کردن با خدا احساس نمی کنم. این نمازها هیچ علاقه ای در بیننده ایجاد نمی کند، و هرگز یک بی نماز را برای تجربه لذت نماز کنجکاو نمی کند. این نمازها این پیام را به بیننده القا می کند که، حوصله نماز نداشتن و لذت نبردن از صحبت با خدا یک پدیده کاملا طبیعی است که نیاز به هیچ درمانی هم ندارد... 

کاش می شد، نمازهایمان را اگر چه با بی علاقگی باشد، اما مؤدبانه می خواندیم. اگر خوب فکر کنیم، به این نتیجه بسیار بدیهی خواهیم رسید که نمازهای بی در و پیکر ما، جدای از نشانه های بد بسیاری که دارد، نشانگر بی ادبی ما هم هست. اگر من با پدرم مشکل داشته باشم، خودِ این مشکل داشتن زشت است، اما اگر در برابر مردم و دیگران از این مشکل دم بزنم، این خلاف ادب است. 

رعایت ادب در نماز، می تواند فضای چنین مناجاتی را برایمان فراهم سازد که بگوییم: خدایا شاهدی که علی رغم بی حالی ام، به گونه ای نماز می خوانم که مبادا کسی از رابطه سرد بین من و تو آگاه شود، خدایا تو هم هیچگاه آبروی مرا مریز و این راز را تا همیشه بین خودمان نگه دار. خدایا من اختیار جسمم را داشتم و آن را در برابرت خاضع و خاشع ساختم، تو هم دل مرا در برابرت خاشع کن...  

11ـ پیشرفت می خواهی یا نماز اول وقت

یک بار، استاد ما از حالات یک عارف تعریف می کرد که بعد از مدتی سیر و سلوک و باز شدن درهای کشف و شهود بر او، روزی از عالم غیب به او خبر دادند که اگر می خواهی کشف و شهود را حفظ کنی، باید نمازت را رها کنی و دیگر نماز نخوانی!

او بی درنگ گفت: کشف و شهود برای خودتان. من نماز را رها نمی کنم.

به او گفتند: برای جواب عجله ای نیست. چند روزی فکر کن و بعد آخرین جوابت را به ما اعلام کن.

او در پاسخ گفت: هیچ نیازی به فکر نیست و من پاسخ دیگری نخواهم داشت.

در پی این گفتگو، واقعا کشف و شهودهای این مرد عارف قطع شد و مدتی را این چنین گذراند.... پس از چندی، باز آن حالات نزد او برگشت، اما این بار بسیار قویتر و نیرومندتر بود.

با خود گفتم: شاید این گفتگو را هر روز خداوند با من راه می اندازد. گاهی در همان زمانی که مشغول بحث مفید یا مطالعه کتاب آموزنده یا هر کار خوب و جالبی هستم، صدای اذان بلند می شود. شاید معنای این همزمانی اتفاقی همان کلام خداست، که می گوید از این به بعد اگر می خواهی علم اندوزی کنی و پیشرفت کنی، باید از نماز اول وقت دست بکشی.

اما حیف که من کجا و ادب انتخاب نماز اول وقت کجا؟

5ـ یک دعای رندانه

از قرار معلوم قرار نیست که با این تلاشهای در پیتی و چهار روز در میان، نماز درست و درمانی حاصلمان شود. یک گوشه کار این تلاشها و دعاها می لنگد. شاید بهتر است گاهی قبل از نماز به خدا بگوییم خدایا نماز ما به جهنم. ولی امروز به امام زمان چنان لذتی در نمازش بچشان که تا کنون نچشانده ای. خدایا امروز به رهبر و آقایمان سید علی، چنان نمازی روزی کن که تا کنون روزی نکرده ای... ما هم هیچی. خدا کنایه فهم است. شاید بهتر است گاهی با گوشه و کنایه با او سخن بگوییم. 

4ـ سلامی به زیبایی سلام گرگ

امان از بعضی آدمهای زرنگ که چون قدرت اولیای خدا را می دانند، سعی می کنند از قدرتشان کمال حسن سوء استفاده را بکنند! قبل از نماز فاتحه ای یا صلواتی به تمام پیامبران و امامان و شهدا و بندگان نازنین خدا هدیه می کنند. بعد با کمال پررویی و گستاخی به آنها می گویند: من نوکر همه شما هستم، اما سلام گرگ بی طمع نیست. از خدا که پنهان نیست از شما هم پنهان نباشد که من فقط با این انگیزه این هدیه را تقدیم شما نمودم که در خواندن نمازی باحال و مقبول کمکم کنید.... گاهی  اولیای خدا با همین کار، در رودربایستی قرار می گیرند، و این آدمهای زرنگ به همین روش، نمازهای بهتری در نامه اعمالشان ثبت می کنند. 

3ـ نماز را می توان از بازی بچه ها یاد گرفت

بازی کردن بچه­ها منظره­ی تماشایی و لذت­بخشی است. بچه­ها گاهی یک ساعت با دو سنگ یا دو سه تکه چوب بازی می­کنند و هیچ خسته نمی­شوند؛ کاری که اگر یک دقیقه آن را تجربه کنیم، برای ما خسته کننده خواهد بود.

علت این که بچه­ها با این تکه­های چوب و سنگ حال می­کنند، این است که آنها کاری به ظاهر این سنگ و چوب ندارند. بچه­ها در ذهن و خیال خودشان برای هر یک از این سنگ و چوب شخصیتی تعریف می­کنند. در ذهن یک کودک، این سنگ مهربان است و آن یکی بداخلاق است؛ یک چوب شاه است و دیگری وزیر یا غلام او است. کودکان اگر تکه چوبی را در جوی آبی بیاندازند، آن چوب، کشتی بسیار مهمی خواهد بود که جان بابا و مامان و عمه و خاله و دوستان آن کودک به امنیت آن کشتی بستگی دارد.

بازی نکردن ما بزرگ­ترها با این وسایل و لذت نبردن، فقط برای این است که نیروی تخیل ما به اندازه­ی کودکان نیست، وگر نه اگر شرکتی تقبل زحمت کند و در یک بازی رایانه­ای او به جای ما تخیل کند و تخیلش را به تصویر بکشد، ما بزرگ­ترها هم چنان گرم بازی می­شویم که هیچ آبرویی برای ما باقی نماند.  

راز بی­حالی و بی­شوری ما در نماز همین است. ما برای قیام و سجود و رکوع قنوتمان هیچ معنا و مفهومی قائل نیستیم و ذهن و خیالمان را با معانی زیبای این کارهای قشنگ درگیر نکردیم. آنهایی که با معانی زیبای این اعمال انس گرفته­اند، هیجان و شور و لذت سرشاری را در نماز تجربه کرده­اند.

خدای ما کار بسیار زیبا و پرهیجان و لذت­بخشی را بر ما واجب کرده است. حیف که ذائقه­مان را خراب کرده­ایم.